ТАТАРСТАН МОГҖИЗАСЫ

СССР Нефть эшкәртү һәм нефть химиясе промышлен ноете министрлыгының Түбән Кама «Шин» производство берләшмәсендә автомобиль шиннары җитештерүче комплексны төзүдә һәм сафка кертүдә катнашучыларга
Кадерле иптәшләр!
КПСС Үзәк Комитетында Түбән Кама *Шин» производство берләшмәсендә автомобиль шиннары җитештерүче эре комплексны төзүнең төгәлләнүе һәм сафка кертелүе турындагы хәбәр зур канәгатьләнү хисе белән каршы алынды
Сезне бу гүзәл хезмәт җиңүе белән чын күңелдән котлыйм.
Кама автозаводы автомобильләрен комплектлау өчен гадәти шиннардан ныклыгы белән 1,3 тапкыр артыграк булган радиаль конструкциядәге югары сыйфатлы автомобиль шиннары производствосын сафка кертү Ватаныбыз шин промышленностенда техника прогрессы юлыннан алга таба мөһим адым, КПССның XXV съезды карарларын тормышка ашыруга реаль өлеш булып тора
Ирешелгән уңышлар — төзүчеләр, монтажчылар, машина төзүчеләр, эксплуатациячеләр. проектчылар һәм төзелештә катнашкан барлык башка кешеләрнең фидакарь хезмәте. Татарстан АССРның партия, профсоюз һәм комсомол оешмалары үткәргән зур оештыру һәм политик эш, киң җәелдерелгән социалистик ярыш нәтиҗәсе ул
Партиябезнең XXVI съездын лаеклы каршылау өчен алган социалистик йөкләмәләрегезне намус белән үтәрсез һәм сафка бастырылган производствоны тизрәк үзләштерү өчен бөтен көчегезне, белем һәм Тупланган тәҗрибәгезне бирерсез, дип ышанам
Сезгә, кадерле иптәшләр, хезмәттә яңа казанышлар, сәламәтлек һәм шәхси бәхет телим
Л. БРЕЖНЕВ
Ин элек нефть ташкыны шаулады Татарстан сыек ягулык чыгаруда илебездә ун елдан артык вакыт беренче урында торды. Бу жир хәзинәсенең шифасы халык хуҗалыгына чәчүдән сон, яуган язгы яңгырдай тәэсир итте Республикада нефть химиясе промышленносте зур тизлек белән үсә башлады: Казанда «Органиксинтез» заводы салынып бетте, чал Чулман буенда Түбән Кама дигән мәшһүр ак шәһәр калыкты Аннан соң КамАЗ. Түбән Кама территориаль-промышленность комплексы әнә шулай барлыкка килде 1978 елның көзендә Экономик Ярдәмләшү Советының нефть һәм газ промышленносте Даими комссиясенең Түбән Камада үткәрелгән чираттагы утырышында аны хаклы рәвештә гигантлар йолдызлыгы дип атадылар Бу инду стриаль йолдызлыкның бер тажы — шин җитештерү куәтләре ’
Бер вакыйга хәтергә сеңеп калган: 60 нчы еллар иде Колхозлар инде шактый ныгыган, һәрберсенең үз техникасы бар, авылда төзелеш тә киң җәелгән чак. Акта ныш районының Ленин исемендәге колхоз идарәсендә шул күркәм үзгәрешләр ту- I
рында сейләшеп утырабыз Бүлмәгә борчылган кыяфәтле инженер килеп керде
- Жир шарын әйләнеп чыга яздым, барыбер табып булмады.— диде ул председательгә
- Ни эшлибез сон алайса'1* Тиздән уракка төшәсе ләбаса Тапмыйча һич тә
ярамый Ф
Аннан сон председатель мина карады да ачынып әйтеп куйды 2
- Автомашиналар тик тора, шнннар юк
Чыннан да. ул вакытларда шиннар житешми иде Читтән тапсан да. иие-өч бәя- Г сен түләп алырга кирәк Хәзер мондый кытлык юк Алай гынамы, республикада иле- £ безиен нн зур шин берләшмәсе оештырылды Татарстан маркасы куелган шиннарны 6 Болгария, Польша. ГДР. Чехословакия. Венгрия. Куба һәм башка илләрдә дә яхшы г беләләр Быел завод продукциясе халыкара ярминкәдә. Лейпцигта күрсәтелде Бер- < ләшмә заводларында жинел һәм йок автомобильләре, тракторлар. «Нива» һәм w «Колос» комбайннары, трактор тагылмалары өчен 12 төр шин эшләнә
1968 елның 10 маенда экскаватор Түбән Кама шнн заводы тезелеше мәйданында * беренче чүмеч балчык алды Ул вакытта КамАЗны тезү урыны сайланмаган иде әле ф Кайберәүләрнен шундый сорау бирүләре мөмкин шин заводы ни өчен Түбәи Камада х корыла башлады сон* Моңа жавап бирүе авыр түгел Беренчедән, чималны әллә кан о дан ташыйсы түгел, ул койма аша гына, аны «Нефтехнм» берләшмәсе житештерә х Икенчедән, әзер пордукиняне кулланучыларның күбесе шушы төбәктә Алар Волга. х Ульяновск. Ижевск автомобиль заводлары Өченчедән, биредә теләсә нинди авыр бу °- рычларны да унышлы үтәрлек төзелеш оешмалары тупланган иде
Беренче заводта 1973 елнын 29 апрелендә беренче продукция алынды Ел ахы Ф рына кадәр предприятненен тәжрибә цехларында ярты миллионнан артык «Жигули» ►. нчен камералар жнтсштерелД) Завод хәзер тулы куәтенә эшли Бу хәлендә дә тар- £ мактагы зур предприятиеләрнең берсе булыр нде ул Әмма индустриаль йолдызлык < нын үсеш колачлары, илебез халык хужалыгында ул тоткан роль элек уйланылган 7 планнарга үзгәреш кертте Нигә дип әле КамАЗ батыр өчен «аяк кнемнәреи» читтән ташырга? Бәлкем КамАЗ нчен Түбән Кама жнрлегендә икенче завод тезү унайрак булыр? Шулай уйлыйлар планлаштыру оешмалары Дәлилләр ныклы, шунэ күрә ул бертавыштан кабул ителә һәм 1973 елнын Октябренда КамАЗ машиналары нчен шин Җитештерәчәк икенче заводны кора башлыйлар
Кама буендагы бу үзгәрешләр безнең тормышка шундый зур тизлек белән кереп киттеләр, аларны ил мәнфәгатьләре, дөньякүләм социаль экономик әһәмиятләре бнек лейләренә менеп караганда күзаллап бетерә алганыбыз юк әле Автомобиль короле Генри Фордныц совет чынбарлыгы алдында үз көчсезлеген (моны Американын көч- сезлегс дип анларга кирәктер, мвгасн) тануы илебез экономик куәтенең зур мөмкин лекләре турында сөйләмимени? Киләчәк буыннарга 70 иче еллар һәйкәле булып калачак бу гигант корылмаларның әкияттәгедәй «күз ачып йомганчы» калкып чыгуын могжнза днмн нәрсә дисен инде? Икенче шнн заводын гына алыйк Ик беренче чиратта, ул үзенең кимлеге, зурлыгы белән кешеләрне танга калдыра Экономик Ярдәмләшү Советы утырышына килгән кубалы Орэстэс Гарсиа болей дигән нд.
- Ун ел элек бу гигант корылмалар урынында тигез жнр булган дигән сүзгә ышануы авыр Чын мәгънәсендә могжнза бу!
Әйе. могжнза Тик әлеге завод нефть химиясе комплексының бер өлеше гемә
- Ton корпус үзе генә дә 160 мең квадрат метр мәйдан били,- диде заводның партия оешмасы секретаре Ардинад Хөсәеновнч Хәсәнов яңа чиратның икенче жыю цехы жиһазлары 25 гектар жиргә урнашкан
Яна чират днгәинәи. заводным б«ренче чираты 1976 елда сафка баскан иде Хәзер менә дәүләт комиссиясе аиын икенче чиратын «бик яхшы» билгесенә кабул итеп алды Бу зур жннү Илебез шнн промышленносте флагманы нибары алты елда төзелеп бетте Белешмә өчен шунысын да әйтик гадәттә, мондый предприятиеләр ун- унике елда тезелә иде
Заводны «Татэнергострой» идарәсе коллективы салды Бишьеллыкны төгәлләү елында гына да бу коллектив Түбән Камада куәтле нзопреилы каучук заводын этилеи окисе прон 1НОДСТВОСЫН нефть химиясе куәтләрен арттыру комплексларын, 2 иче ТЭЦнын чираттагы агрегатларын сафка бастырды Республикамын бер генә төзеде-
шендә дэ халык хуҗалыгы өчен зур әһәмияте булган һәм быел сафка кертелергә гиешле бу кадәр санда объект кж. Әлбәттә, бу зур төзелеш программасын тормышка ашыруда башка төзелеш һәм кору оешмалары да актив катнашты. Төзелеш мәйданында жәмгысе 6 миллион кубометр жнр эшләре эшләнде. 150 мен кубометр монолит, жыелма бетон һәм тимер-бетон жәелде, 30 мен тонна тимердән жыелган корылма. 2600 берәмлек төрле жнһаз корылды
Кем сон ул шин заводын төзүче кеше, анын социаль портреты ниндирәк?
Рәшит Сәмигуллнн Түбән Камага 60 нчы елларнын уртасында килә. Күкрәк кесәсендә комсомол юлламасы. Моңа кадәр Хабаровскида эшли, чирәм жирләрне үзләштерүгә катнаша Килүгә хатыны Равиләгә хат юллый: «Биредә әлегә өч йорт, бер мәктәп. Әмма шәһәр тиз үсәчәк. Ә сиңа төзүче булып эшләргә туры килер, чөнки тәрбиячеләргә караганда, төзүчеләргә нхтыяж зур »
Равилә дә куркып тормый Өч яшьлек Ренатын алып, шул арада Рәшите янына килеп житә Ташчы булып эшли башлый
Рәшит белән Равилә, йөрәк кушуы белән удар комсомол төзелешенә дип килгән хезмәттәшләре, яшьтәшләре кебек, алны-ялны белми эшлиләр Авыр димиләр, торырга урын юк димиләр - яшьләргә хас омтылыш һәм тырышлык белән завод коралар, шәһәр салалар Шәһәребездә хәзер 150 меңгә якын кеше яши. заводларның уннарча гектарларга жәелгән көмештәй ак колонналарында кояш нурлары уйный. Моның белән ничек горурланмыйсын
Дүрт елдан сон аны бригадир итәләр Ул үзен яхшы эшче генә түгел, оста оештыручы итеп /аныта Исеме бөтен төзелешкә таныла. Аны таньГшлары да, таныш булмаганнары да сәламләп үтә Хезмәтенә күрә — хөрмәте Рәшит Сәмигуллнн — Октябрь Революциясе, «Почет билгесе» орденнары кавалеры Анын осталыгы бигрәк тә икенче шин заводын төзегәндә күренә Ул житәкләгән коллектив «Иң яхшы бригада» исеменә лаек була, Бишьеллыкны дүрт елда төгәлләп, коллектив биргән вәгъдәсенә турылыклы булуын тырыш хезмәте белән исбатлый Марсель Латыйпов. Сәетгәрәй Мостафин. Лиза Шәрнлова, Елизавета Никонорова кебек уйганнар булганда таулар күчерергә мөмкин, һәрберсе берничә һөнәр иясе, коммунистик хезмәт ударнигы
Хәзер Рәшитнең шатлыклы да, жаваплы да көннәре Шнн заводының икенче чиратын сафка тапшыру алдыннан бригадир партия оешмасы секретаре янына килгән иде.
— Гариза язган идем, партиягә керергә Ничек карарсыз икән?—диде ул эчке
бер тыйнаклык белән .
— Күптән көтә идек синең бу сүзләреңне, Рәшит' — дип ике куллап каршы алды аны секретарь
Коммунистлар алдынгы бригадирның бу изге теләген хуп күрәләр. Шулай итеп, Рәшит өчен имтиханның иң жнтдне башланып китте
Бөек төзелешләр яшь күңелләрне көчле магниттай һәрчак үзенә тартып торды Магнитка. Днепрогэс, Турксиб, Амурдагы Комсомольск, ниһаять, КамАЗ, БАМ, Атом- маш — боларның һәркайсы яшьлек дәрт-дәрманына һәйкәл Аларны Рәшит Самигуллин кебек алтын куллы егетләр һәм кызлар төзеде һәм төзи Шунысы матур, яшьләр үзләре төзегән шәһәрләрдә яшәп калалар, үзләре күтәргән заводларда эшкә керешәләр Шнн заводын коруда катнашкан шактый кеше, мәсәлән, яңа һөнәр үзләштереп өлгерде инде. Завод эн .--ләре дә кул кушырып утырмадылар төзеделәр, жиһазлар кордылар Шуңа күрә бу ж,инү аларга икеләтә шатлык.
Заводның вакытыннан алда сафка басуы — төзүчеләрнең, монтажчыларның, фай-даланучыларның һәм төзелештә катнашкан барлык кешеләрнең фидакарь хезмәте нәтижәсе ул
— Төзелештә эш бердәм график нигезендә оештырылды,— дип искә ала ул көннәрне «Промстрой» идарәсенең баш инженеры С. Тимсрбулатов. — Вакытлы партия группалары оештыруның, берләштерелгән партия жыелышлары үткәрүнең файдасы зур булды Кыскасы, төзелеш барышында кулланылган алдынгы хезмәт алымнары, яңа башлангычлар уңышлы сынау үтте
Түбән Кама гигантлары йолдызлыгында юл алган яңалыкның иң әһәмиятлесе - төзелеш барышында ук куәтләрне өлешләп үзләштерү һәм әзер участокларда про
дукция җитештерү дисәк, хата булмас Шинчылар, әйтик, икенче завод җиһазларын квйләп эшләтә башлау чорында менләгән покрышка җыйганнар
Заводның үзенчәлеге нәрсәдә, ул башкалардан кайсы ягы белән аерылып тора сон?
Без 3 иче җыю цехында Якты, киң. һәр җирдә тәртип Сафтагы гаскәриләр кебек, станоклар тезелеп киткән Аларнын тигез гүләве самавар шаулап утырган авыл өен хәтерләтә Тик бу беренче тәэсирләр генә Әлбәттә, фән-техника прогрессының ин сон- гы казанышлары нигезендә корылган завод цехларын авыл ое һәм самавар белән чагыштыру бик урынлы да түгелдер Ләкин сүз. беренче чиратта, уңайлылык турында бара
— Станоклар тавышсыз диярлек эшли, алар белән электроника идарә итә,— дип аңлатма бирә цех начальнигы Б Латынин
Ул электрон блоктан перфолента ала Аңа «техника телендә» тугыз технологик эш язылган Станок-автомат бу эшләрне зур төгәллек белән үти Брак булуы мөмкин түгел. Чөнки кайсыдыр узел уйланганнан читкә тайпыла икән, станок үзеннән-үзе туктала.
Биредә, башка заводлардагы сыман, станокларга чималны электрокарлар та шымый, традицион кисүче кебек массовый һөнәрләр дә юк Конвейерлар алдан билгеләнгән программа нигезендә, кеше катнашыннан башка, чималны станокларга китерәләр, әзер шиннарны тиешле урыннарга озатып торалар Операторларның вазифасы станок-автоматларның эшенә күзэтчелск итүдән гыйбарәт
Предприятиене чын мәгънәсендә завод-автомат дип әйтергә була Бу катлаулы техника белән идарә нтү өчен, һичшиксез, югары квалификацияле, белемле эшчеләр, белгечләр кирәк. Шуңа күрә биредә кадрлар әзерләүгә әһәмият зур
Аңлашылганча, мондый завод төзү үзмаксат түгел. Ул эшләп чыгара торган продукция дөньякүләм таләпләргә җавап бирергә тиеш Биредә, әйтик, шнннариын- принципиаль яңа моделе радиаль конструкциядәге шиннар җитештереләчәк Андый «аяк кнеме» 200 мен километр юл үтәргә сәләтле Хәзерге шиннарның 70—80 мен чакрым йөрүен искә алсак, бу күрсәткечнең фән-техника прогрессында зур яңалык икәнлеген аңлату кыен түгел ,
Түбән Камада шушы күренекле вакыйга уңае белән тантаналы митинг булды Митингта КПССның Татарстан өлкә комитеты беренче секретаре Р М Мусин чыгыш ясап, болай диде: «Түбән Кама «Шин* берләшмәсенең эксплуатацияләүче коллективлары автомобиль шиннары эшләп чыгйру буенча яна сафка кертелгән куәтләрне вакытыннан алда үзләштерергә сүз бирәләр Бу зур канәгатьләнү хисе уята»
Шинчылар яца производствоны билгеләп куелганнан өч айга элек проект куәтенә җиткерү өчен социалистик ярышны кнн җәелдерделәр Бу — аларнын партия' съездына лаеклы бүләкләре