ГӨЛСЕМ КАМСКАЯНЫҢ ТУУЫНА 80 ЕЛ
атарстанның халык, РСФСРның атказанган
артисткасы Гөлсем Камская үзенең сәхнә
эшчәнле- ген фронт буе театрларында
башлады. 1922-1926 елларда Казанда,
Кызыл Октябрь исемендәге Татар дәүләт
театрында эшләде. 1927-1933 елларда
Мәскәү татар эшче театрында һәм 1933-
1934 елгы сезоннан башлап, пенсиягә чыкканчы Г
Камал исемендәге Татар дәүләт академия
театрында уйнады
Г Камская — иҗади сәләтенең әле бер, әле икенче
ягы белән җемелдәп, эзлекле рәвештә ачыла
барган һәм һәрвакыт үзенең табигыйлеге,
гадилеге белән тамашачыны сокландырган
гаҗәеп талант. Югары сәнгати сиземләүгә ия
булган нечкә зәвыклы бу артистка образларның
холкын- фигылеи, эчке дөньясын тирәнтен ачуга
ирешә иде.
Гөлсем Камскаяның таланты К. Тинчу- рин, 3.
Солтанов, К. Шамил. Ф. Ильская, X. Әбҗәлилов, Н.
Таҗдарова, Г. Болгарская кебек күренекле татар
артистлары һәм режиссерлары йогынтысы белән
ныгыды һәм үсте. Шул ук вакытта аның үз иҗаты
да күп кенә чордашларына һәм бигрәк тә яшь
артистларга гаять зур йогынты ясады.
Артистка иҗатына буяуларның кискенлеге,
персонажның аеруча типик сыйфатларын,
ассызыклап күрсәтә белү осталыгы хас иде.
Камская сәхнәдә уйнаганда без һәрвакыт ул иҗат
иткән портретларның тормышчанлыгына соклана
идек. лыгы да юк һәм алар уйлану өчен бернинди
азык бирмиләр сыман тоелырга мөмкин. Алар
нинди дә булса сәнгати кыйммәткә ияләрме соң,
әллә бер эстетик категориягә дә кермиләрме?
Г Камская кызыклы һәм тирән образлар иҗат итте.
Т Гыйззәт драмасы буенча куелган «Борчулы
көннәр» спектакленнән Гөлниса, мәсәлән —
артистканың камил һәм уңышлы хезмәтләреннән
берсе. Әлеге үзенчәлекле портретта Камская бөтен
барлыгы белән ачылды, ул хис-омтылыш- ларын
балаларына багышлаган карт ананың
гомумиләштерелгән характерын күрсәтте. Аның
күзләрендә балаларының кичерешләре.
шаплыкгкаңгылары көзгедәге кебек чагылыш
тапты. Ул бөтен спектакль дәвамында бары тик
балалары турында гына уйлап яшәде, аларның
шатлыкларына куанды, кайгы-мәшәкатьләренә
борчылды. Гөлниса образы игелеклелекнең,
кайгы- хәсрәт һәм моң-зарның җанлы гәүдәлә-
нешенә әверелде. Әнә шул рәвешле. Камская
сәхнәгә патриархаль татар авылының җанлы
вәкилен — йомшак күңелле, мохтаҗлыкта һәм
кайгыда тилмереп, кыерсытылып яшәгән
крестьян хатынын алып менде. Аның
сокландыргыч табигый тыйнаклыгы, ягымлы,
матур тавышы, игелеклелек һәм наз белән
сугарылган моңлы күзләре, кешеләргә
сабыйларча беркатлылык белән яратып каравы,
мөлаемлылыгы тамашачы хәтерендә
онытылмаслык булып калды Ә саный китсәң,
мондый образлар ничаклы?!
1944 ел иде. Авыр сугыш барган вакыт. Академия
театры залы халык белән шыгрым тулы. Сәхнәдә
фронттан ерак бер колхоз тормышы сурәтләнә.
Көчле рухлы, кайнар йөрәкле, инанган Һәм шушы
инануы өчен ахыргача көрәшергә әзер
Т
Ничектер бервакыт артистка, моңсу гына елмаеп,
үзенә гел карчыклар ролен уйнарга туры килүе
турында әйткән иде Әйе, Камская башкарган
рольләрнең күпчелеге, чыннан да, өлкән яшьтәге
хатын- кызлар яки бик бетәшкән карчыклар. Бе-
ренче карашка, бу рольләрнең бер кызык-
Солдат хатыны Маһинур образын ул бетон
тырышлыгын куеп, героиняга дәрт- дәрман биргән
рухи кочнең серләрен ачарга омтылып әзерләде.
«Маһинур беркайчан да куңел күтәренкелеген
югалтмаска тиеш,— дип уйлый иде актриса •—
Образ килечек җиңүгә тирен ышаныч белен
сугарылган булырга тиеш. Ышаныч булганда
берни дә куркыныч түгел, ышаныч кешегә коч,
дәрт һәм илһам бирея Әлеге тема бетен спектакль
аша кызыл җеп булып узды
Гәлсем Камская беркайчан да образларны
күпертеп күрсәтергә омтылмый иде һем
тамашачыга ярарга тырышмый иде Ул тормыш
«акыйкатениән, персонаж характерының
чынбарлыкка туры килүеннән, персонаж кылган
гамәлләрнең үсеш логикасыннан чыгып иҗат итте
Шуңа күрә дә Камская тудырган образларның һәр-
кайсы — тәмамланган, иң аак детальләренә кадер
уйланып, эшленеп беткән образлар Актриса
кешәнең характерын оста рәссам
Г Камская иҗат иткән образларны мәгълүм чор.
мохит, җәмгыять тудырган Мисал эчен. «Татар
хатыны ниләр күрмиадеи Сә- бираиы яки «Хаҗи
әфәнде ойлоие.деи яучы Нәсимәне алыйк Бу
образлар кешеләр арасында ямьсез
моиәсәбоглор тудырган заманны бик ачык
чагылдыралар
Гәлсем Камская сәхнәдә 50 ел чамасы уйнады
Ярты гасыр эчендә ул милли үзенчәлеге.
тәбигыйлеге белей аерылып торган. зур
ышандыру кочеиә ия булган бик күл үзенчәлекле
образлар тудырды Шуңа күре дә без аны мәгълүм
чор һем мәгълүм халыкның психологик портреты
остасы буларак иске алабыз. Гәлсем Кам ская
терле елларда иҗат итиои образлар тезмәсе совет
артисткасы узган зур һәм җитди иҗат юлы
турында сәйлн