«ТУКАЙ» —ШАГЫЙРЬНЕҢ ФАМИЛИЯСЕМЕ, ПСЕВДОНИМЫМЫ?

абдулла Тукайның тәрҗемәи хәленә кагылышлы «ак таплар» һаман да очрап тора. Аларны бетерәсе, һич югында, киметәсе килә. Тикшеренүчеләргә тиешле документлар белән ныгытылмаган, төрле гөманлы фикерләр аркасында барлыкка килгән буталчыклардан да сакланырга кирәк. Югыйсә, «Казан утлары» журналының 1973 елгы 12 иче санында «XX йөз башы татар әдәбиятында псевдонимнар» дигән мәкаләдә (авторы М. Мәһдиев) болай диелгән: «Әдәбиятка аяк баскан, сәнгать дөньясына зур дәрт белән омтылган яшь язучынЫ, шагыйрьне үзенең иң гади исем-фамилиясе канәгатьләндерми башлый Ниндидер күркәм, кешедә булмаган, поэтик яңгырашлы исем аласы килә. Мәсәлән, Тукай «Габдулла Мөхәммәтгариф улы» яки һич югында, «Габдулла Гарипов» булырга тиеш иде. Ләкин ул үзенең иң беренче публикациясенә ук «Габдулла Тукай» дип имза куя. Тукайның нәсел-нәсәбеннән дә. замандашларыннан да бу псевдонимның каян килгәнен әйтеп калдыручы булмаган. Тукайның ерак нәселендә дә андый кешенең бар- 1>л-гь, иск» алынмый. Каяк «илген бу? Габдулла Гарипов аны очраклы рәвештә алмагандыр бит? «Тукай* сүзенең могьнэсен балки гарэп-фарсы сүзләремнән чыгып эзләргә кирәктер? Гареп-фарсы телләренең белгечләре моны ачыкларга балки ярдам итәрләр?
Чыннан да. «Тукай* шагыйрьнең фамилиясеме әллә псевдонимымы? by сорауга биредә китерелгән никах акты тулы рәвештә җавап бирә Акттан күренгәнчә. Тукайның апасы Газизә Эәбироаә кыз чагында Тунаева фамилиясен йәрткәя Шулай булгач аиың энесе Габдулла да шундый ук фамилияле була түгелме соң? Югарыда телгә алынган мәкаләдә бу мәсьәлә турында фараз ителгән сүзләр чынбарлыкка туры килми Мәкаләдәге «Тукайның ерак нәселендә д» андый кешенең (Тукай дисен кешенең) барлыгы искә алынмый* дигән сүзләргә дә ризалы* биреп булмый Тукайның нәселләре үзләренең җиде бабаларын белгәннәр беэ'в үзенең балаларына, әни шулай ди торган иде «һәрбер кеше үзенең җиде бабасын белергә тиеш Сезнең бабагыз Мевәммәтгәриф (Тукайның атасы) Мезәммәтгарифмың етесы — Мәвәммет- галим, Мәхәмметгалнмнең атасы — Шәмсетдин. Шәмсетдинның атасы—Мортаза, Мортазаның атасы — Туктулы Шуннан килеп чыккан «Тука-» Уральск шәһәрендәге татарлар эчен ачылган рус мектәбенд» учитель Әхмәтшадә укыганда ук шагыйрьнең рәсми документларда теркәлгән фамилиясе Тукаев була (1*94—1697 еллар) Шуны да истә тотарга иире* иде Габдулла Тукай тышкы алтырау. «матурлыкларга* үызыккан кешеләрдән булмаган. Аның зчке ружн байлыгы, матурлыгы, җәүһәрлеге тышка да балкып чыккан Аңа терпе «күркәм*, «поэтик яңгырашлы* исемнәр «ирек булмаган Кайбер белгечләргә Габдулла Тукайның бу сыйфатын да оиытып җибәр мәско кирәк иде Димәк, фактлар күрсәткәнче. чТукай* сүзе шагыйрьнең псевдонимы түгел ата-бабаларда» «алган фамилиясе