Рәшәткә

Сигезенче катка күтәрелеп, лифт ишегеннән чыксам!.. Йа Алла! Тәннәрем

чымырдап китте. Уңга карасам да, сулга баксам да – тимер рәшәткә. Һәрберсе

– юан-юан арматурадан! Алары артында янәдән кат-кат тимер челтәрләр.

Һәрберсендә ат башы кадәр йозак! Төрмәме соң бу, әллә зоопаркмы? Зоопарк

дисәң, киек-арысланнары юк, төрмә дисәң, богаулы ристаннары күренми.

Коточкыч шомлы тынлык!

Ялгыш килеп эләктем, ахрысы, дип шыпан-шыпан артка чигенә башлаган идем,

шунда кинәт, күңелне сискәндереп, шалтыр-шолтыр иткән тавыш ишетелде, яман

чыелдап, ике катлы рәшәткә артындагы авыр тимер ишекләрнең берсе ачылып

китте дә, аннан болай ярыйсы гына кыяфәтле кеше килеп чыкты. Ул, ишеген

бикләде дә, кесәсеннән бер бәйләм ачкыч алып, башта беренче, аннары икенче

рәшәткәне ачты. Үзе чыгу белән аларын да ашыга-кабалана бикләп куйды.

– Сезгә кем кирәк? – дип сорады ул, миңа шикләнеп карап торганнан соң.

– Мин ни... Кырык алтынчы фатирга, Маһинур апаларга дип килгән идем

дә... Әллә ялгыштым, әллә өйдә юклар...

– Шакыгыз, чыгарлар, – диде ул, тынычлана төшеп.

Рәшәткәне дөбердәтә башладым. Ишетәм, шалтыр-шолтыр килеп ишек

ачылды да, аннан Маһинур апабыз үзе килеп чыкты.

– Исәнме, Маһинур апа! Сезгә танксыз кереп тә булмый икән хәзер!

– Кем соң әле бу?! Ә-ә, синмени, Сәлимҗан энем? – диде Маһинур апа,

тагын бер эчке рәшәткәле ишекне ача-ача.

– Хәлегезне белешеп чыгыйм дигән идем...

– Рәхмәт инде, энем, рәхмәт, – дип сөйләнә-сөйләнә, ул мин басып торган

рәшәткә янына якынлашты. – Карале, чыннан да, синме соң бу?! Исәнме, энем,

исән-сау гына йөрисеңме?

Ул, күрешергә дип, рәшәткә аша кулын сузды.

– Яхшы гына әле, Маһинур апа, йөрибез әкертенләп, – дидем мин, аның

рәшәткә аркылы сузылган кулын кысып.

Күрешкәннән соң ул, кесәсеннән ачкычлар бәйләме чыгарып, чалтыр-

чолтыр итеп кирәклесен сайлый башлады һәм, аны табып, ат башы хәтле

йозак тишегенә тыкты. Тик, нидер исенә төшкәндәй, шундук икеләнеп калды.

– Синең берәр дакуминтың бармы соң, энем? Чыннан да Сәлимҗан

буласыңмы син?

– Сәлимҗан булмый, кем булыйм, Маһинур апа?! Әллә танымыйсыңмы?

– Тануын таныйм да... Алай да паспортыңа карап алсам, мишәйт итмәс.

Хәзер әнә нинди заман!.. Адым саен үтереш, талаш. Туганың кыяфәтенә

керергә дә күп алмыйлар... Парик-фәлән кию дисеңме...

– Әллә шаяртуыңмы, Маһинур апа? Син мине курчак хәтле чагымнан

беләсең түгелме соң?!

– Шаяра торган заман түгел шул, Сәлимҗан энем. Әнә өченче көн күрше

йортта ун карчыкны талап чыкканнар, ди! Йә, бармы дакуминтың, юкмы?

Булмаса, кереп китәм. Хуш, сау бул!

– Туктале, Маһинур апа, ашыкма! Паспортым үзем белән...

– Күптән шулай диләр аны! Белмәгән кеше белән ләчтит сатып тора торган

заманмыни?! Теге атнада күрше йортта... Килеп кергән ди шулай парик кигән

бер ачәрвах. Керә-керешкә күрше карчыкны тотып ашамакчы икән, аждаһа!

Ярый әле теше үтмәгән, тегесенең тиресе калын булып чыккан, рәхмәт төшкере.

Паспортымны рәшәткә аркылы Маһинур апага суздым. Ул, аны ачып, озак

кына бер миңа, бер андагы сурәткә карап-карап алды.

– Чыннан да, син икәнсең шул, Сәлимҗан энем, – диде ул, тикшерә торгач. – Тик,

бигайбә, ача алмыйм. Чит кешене фатирга кертү түгел, хәзер үз балаларыңнан да

Алла сакласын! Теге атнада менә бу яктагы йортта, туңдырмага акча бирмәгән өчен,

ике кечкенә бала әзмәвердәй әтиләрен ауната-ауната тукмаган! Ике кабыргасын, бер

кулын сындырганнар бичараның... Рәшәткә аркылы гына сөйләшеп торыйк. Хәзер

Җиһангир абыең кайтырга тиеш, кибеткә генә чыгып китте...

Бер сәгать чамасы сөйләшә-сөйләшә басып торгач, лифттан Җиһангир

җизни килеп чыкты.

– Әй-й, кунак бар икән ләбаса! – диде ул, кулларын җәеп. – Исәнме, энем!

Нәрсә, кертмиләрме? Шулайдыр шул, шулайдыр. Заманасының асты өскә

килде бит хәзер. Беркемгә дә ышана торган түгел. Әнә, ике генә атна элек,

күрше урамдагы бер фатирга дүртәү килеп кергәннәр... Аяклары сыерныкы

кебек ярык тояклы ди. Эз калдырмас өчен инде, ягъни мәсәлән. Әмма да ләкин

йөнтәс койрыклары чалбар төпләрен күпертеп тора ди...

Шулай сөйләнә-сөйләнә, Җиһангир җизни, кесәсеннән ачкыч чыгарып,

йозакны ачты. Әле монысы дүрт фатирга уртак рәшәткә икән, эчтә ике фатир

өчен тагын бер кат рәшәткәләр бар. Анысын да үттек... Шалтыр-шолтыр килеп,

башта тимер, аннан соң агач ишекләр ачылды. Фатирга кердек.

– Нигә үзегезне тимер рәшәткәләр белән әйләндереп алдыгыз?! Караклар

кызыгырлык алтын хәзинәгез юктыр лабаса! – дим.

– Әйбер чепуха ул, энем. Баш кадерле, баш! Хәзерге явызлар элек үтерә,

аннары гына карый әйберләреңне. Вәйт бит эш нәрсәдә! Әгәр дә шундый

рәшәткәң булмаса?.. Әле әнә узган атнада гына Арча кырында...

Шулчак ишектән бик эшлекле кыяфәттә, кабалана-кабалана, күрше фатирда

яшәүче туксан дүрт яшьлек Гарифулла бабай килеп керде.

– Карале, Җиһангир, чәнечкеле тимерчыбыкка дип акча җыялар анда.

Шуның белән өйне урап алмакчылар. Бирәбезме? – диде ул, исәнләшеп тә

тормыйча.

– Күпмешәр? – дип сорады Җиһангир җизни, эшлекле кыяфәт белән.

– Фатир башыннан кырыгар мең, диделәр...

– Җан хакына акча жәлләп булмас, күрше. Шушы көннәрдә пенсия дә

алабыз, Алла боерса! Шуларны да кушып, ничек тә җыярга тырышырбыз.

Ничек бирмисең? – дип куйды Маһинур апа.

– Дөрес, анасы! Бирмибезме соң! – дип җөпләде аны Җиһангир җизни. –

Җан кадерле. Яшисе килә бит әле...

"КУ" 12, 2016

Фото: pixabay